Zachowanie tajemnicy notarialnej jest szczególnie doniosłym obowiązkiem każdego notariusza. Notariusz ma szereg obowiązków o charakterze ustrojowym, samorządowym, zawodowym oraz etyczno-moralnym. Jednym z najważniejszych jest właśnie dochowywanie tajemnicy notarialnej.
Notariusz jest obowiązany zachować w tajemnicy (także po jego odwołaniu) okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne. Zakresem objęte są wszystkie informację jakie notariusz uzyskał w związku z wykonywanym przez niego zawodem. Nie ma w ustawie zamkniętego katalogu przekroczeń tajemnicy notarialnej, w doktrynie przyjmuje się, że ujawnieniem tajemnicy będzie udzielenie przez notariusza informacji ustnej lub pisemnej o wykonywanych czynnościach notarialnych oraz wydawanie wypisów, odpisów i wyciągów osobom nieuprawnionym.
Wypisy aktu notarialnego zgodnie z prawem o notariacie można wydawać stronom aktu lub osobom, dla których zastrzeżono w akcie prawo otrzymania wypisu, a także ich następcom prawnym. Innym osobom wypis aktu notarialnego może zostać wydany jedynie za zgodą stron lub na podstawie postanowienia sądu okręgowego. Informacje pisemne i inne dokumenty można wydać osobom, na których żądanie zostały dokonane czynności notarialne.
Wymóg zachowania tajemnicy zawodowej dotyczy pozycji i statusu niezależnego notariusza, od którego pochodzi wiedza podlegająca ochronie uzyskana z kontaktów z klientem, z którym nie wiąże notariusza żaden stosunek pracy.
Zwolnienie z tajemnicy notarialnej
Obowiązek zachowania tajemnicy przez notariusza ustaje w przypadku, gdy notariusz składa zeznania jako świadek przed sądem i jest zwolniony z zachowania tajemnicy notarialnej. W przypadku gdy notariusz uzna, że status świadka nie zwalnia go z tajemnicy zawodowej, wobec możliwości ujawnienia okoliczności sprawy zagrażających dobru państwa albo ważnemu interesowi prawnemu, od tego obowiązku może zwolnić go tylko Minister Sprawiedliwości.
Ograniczenia tajemnicy notarialnej
Zgodnie z art. 18 § 4 pr. not. obowiązek zachowania tajemnicy notarialnej nie dotyczy:
- informacji udostępnianych na podstawie przepisów ustawy z 1.03.2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
- informacji przekazywanych na podstawie przepisów rozdziału 11a działu III Ordynacji podatkowej,
- informacji udostępnianych na podstawie art. 30035 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych.
Konsekwencje naruszenia tajemnicy notarialnej
Naruszenie przez notariusza będącego funkcjonariuszem publicznym obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej skutkuje naruszeniem tajemnicy służbowej, co rodzi odpowiedzialność karną przewidzianą art. 266 § 2 Kodeksu karnego, zagrożoną karą pozbawienia wolności do lat trzech.
Ochrona prawna tajemnicy notarialnej gwarantuje stronom poszanowanie ich prawa do prywatności, pozwala także na dokonywanie czynności w pełnym zaufaniu do notariusza. Jednocześnie wprowadzone ograniczenia tajemnicy notarialnej należycie chronią interesy państwa w zakresie zapobiegania i ujawniania przestępstw, w tym przeciwdziałania praniu pieniędzy i przeciwdziałania terroryzmowi.
