W najbliższym czasie zachodzą istotne zmiany dotyczące kodeksu cywilnego oraz kodeksu rodzinnego. Poniżej informacja o nich.
Nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz niektórych innych ustaw.
1) wprowadzenie instytucji reprezentanta dziecka zamiast kuratora reprezentującego dziecko;
2) uszczegółowienie zasad wysłuchania dziecka w toku postępowania cywilnego;
3) zmianę tytułu, a także rozszerzenie zakresu przedmiotowego ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym przez wprowadzenie regulacji dotyczących ochrony małoletnich oraz wprowadzenie regulacji dotyczących analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu przez Zespół powoływany przez Ministra Sprawiedliwości;
4) uszczegółowienie zasad wyboru i ustanowienia kuratora dla osoby z niepełnosprawnością oraz jego obowiązków, a także wskazuje indywidualne uwarunkowania osoby z niepełnosprawnością i jej prawa.
Przepisy te mają wejść w życie z dniem 29 sierpnia 2023 r.
Nowelizacja Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw
1) Ustawa wprowadza zmiany w Kodeksie cywilnym w zakresie zasad dziedziczenia ustawowego w sytuacji, gdy powołani do spadku są dziadkowie spadkodawcy (art. 934 K.c.).
2) Ponadto, uchwalona ustawa w Kodeksie cywilnym dodaje dwie nowe przesłanki niegodności dziedziczenia w postaci:
− uporczywego niewykonywania obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy, określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową wobec spadkodawcy;
− uporczywego uchylania się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka (art. 928 k.c.).
3) W zakresie postępowania spadkowego, uchwaloną ustawą wprowadzono również rozwiązanie modyfikujące regulację art. 1015 k.c. która przesądza o obowiązku złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego dziedziczenia. Nowelizacja przewiduje, iż do zachowania ustawowego terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wystarczające będzie złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie tego oświadczenia. Ponadto, jeśli złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku będzie wymagało zezwolenia sądu, bieg terminu na złożenie oświadczenia ulegnie zawieszeniu na czas trwania postępowania w tym przedmiocie (art. 1015 § 12 k.c.).
4) Dodatkowo uzupełnieniu uległy ustawowe przesłanki, których spełnienie daje możliwość uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożonego pod wpływem błędu lub groźby (albo niezłożonego w ustawowym terminie ze względu na błąd lub groźbę). Dodatkowa przesłanka odnosi się do rocznego terminu określonego w art. 88 § 2 k.c., którego zachowanie jest konieczne dla skutecznego uchylenia się od skutków prawnych wadliwego (na skutek błędu lub pod wpływem groźby) oświadczenia woli. Zgodnie z dodanym w art. 1019 § 1 pkt 3 k.c. dla dochowania tego terminu wystarcza złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli.
5) W ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, uchwalona ustawa wprowadza regulację, która w ramach zarządu nad majątkiem dziecka, wyłącza konieczność uzyskania zgody sądu na czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu w sytuacji, gdy czynność ta polega na odrzuceniu spadku w imieniu dziecka, a dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez któregokolwiek z rodziców, którym przysługuje pełna władza rodzicielska. Zgoda sądu będzie jednak wymagana w braku porozumienia rodziców lub jeżeli inny zstępny rodziców tego dziecka przyjmuje spadek (art. 101 k.r.o.). W konsekwencji sprecyzowaniu uległa treść oświadczenia o odrzuceniu spadku składanego przez rodzica dziecka uprawnionego do spadku (art. 6401 § 3 k.p.c.).
6) W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, uchwalona ustawa przewiduje przekazanie spraw dotyczących wydawania zezwoleń na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka dotyczących prostego przyjęcia spadku lub odrzucenia spadku spod kognicji sądu opiekuńczego do sądu spadku.
7) Do odciążenia sądów ma przyczynić się również zmiana w art. 640 § 1 k.p.c., znosząca obowiązek notariusza przesyłania do sądu spadku oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, jeżeli zarejestrował akt poświadczenia dziedziczenia, a także zmiana w art. 652 k.p.c., w którym zniesiono obowiązek notariusza zawiadamiania sądu spadku o dokonanym otwarciu i ogłoszeniu testamentu – w sytuacji, gdy notariusz sporządził akt poświadczenia dziedziczenia.
8) Przewidziano również zmianę w ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, która ma na celu dodanie w treści aktu poświadczenia dziedziczenia określenia sposobu przyjęcia spadku.
Ustawa wejdzie w życie w dniu 15 listopada 2023 r.
Źródło: KOMUNIKAT KRAJOWEJ RADY NOTARIALNEJ W SPRAWIE PODATKU OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH ORAZ INNYCH ZMIAN LEGISLACYJNYCH
